Η οδύσσεια μιας Βιβλιοθήκης

Παντέρμη Κρήτη

Του Νίκου Ξυδάκη

Η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου είναι η μεγαλύτερη δημόσια βιβλιοθήκη της Κρήτης. Αυτός ο χαρακτηρισμός, όμως, δεν περιγράφει επαρκώς τη σημασία της· θα το πω λοιπόν κι αλλιώς: είναι μία από τις σημαντικότερες κιβωτούς μνήμης της ελληνικής διάρκειας, από τον 13ο αιώνα έως σήμερα. Οι συλλογές της Βικελαίας εκτείνονται από τα αρχεία του Δούκα της Κρήτης και των νοταρίων του Χάνδακα έως τα οθωμανικά αρχεία και τα αρχεία της Δημογεροντίας, παλαίτυπα του 15ου αι., τα αρχεία του δωρητή Δ. Βικέλα, των Γιώργου Σεφέρη, Γιώργου Σαραντάρη, Μάρκου Αυγέρη κ.ά., χειρόγραφα, πίνακες ζωγραφικής, σειρές περιοδικών και εφημερίδων, φωτογραφίες, χαρακτικά, οπτικοακουστικά τεκμήρια. Και όχι μόνο κιβωτός μνήμης, αλλά και εργαστήρι ζώντος πολιτισμού: οι εκδόσεις και το περιοδικό «Παλίμψηστος», που πρωτογνωρίσαμε χάρη στον αείμνηστο Νίκο Γιανναδάκη, συνεχίζονται αμείωτα· στις εκθέσεις της Βικελαίας περιλαμβάνονται οι αλησμόνητες για τα Φαγιούμ και τον Ελ Γκρέκο και τόσα άλλα. Γιατί τα λέμε όλα αυτά; Διότι αυτή η κιβωτός, το καμάρι της Κρήτης και του νεότερου Ελληνισμού, αφού περίμενε δέκα χρόνια να στεγαστεί αξιοπρεπώς, στο κτίριο της κεντρικής πλατείας Λιονταριών, κινδυνεύει να μείνει άστεγη· μάλλον, συστεγασμένη με εστιατόρια και καφετέριες, τα οποία θα καταλάβουν το μισό κτίριο. Ετσι έκρινε ο δήμαρχος Ηρακλείου Γιάννης Κουράκης και έτσι ψήφισαν οι δημοτικοί σύμβουλοι τηλεφωνικώς, όπως καταγγέλλεται. Κι ας είχαν προηγηθεί έξι χιλιάδες υπογραφές κατοίκων που ζητούσαν να αποδοθεί επιτέλους το κτίριο στη δικαιούχο Βικελαία. Ρακές, μεζέδες, τηγανιές, φραπέδες και φρέντο, μουσικές, σούρτα-φέρτα, παρκαρίσματα, smartphones και Wi-Fi για like, στο ισόγειο και στον ημιώροφο, και από πάνω οι οκτακοσίων χρόνων συλλογές χειρόγραφων κωδίκων και παλαιτύπων της Βικελαίας, να στοιβαχτούν σε δυόμισι ορόφους. Και είναι ήδη το Ηράκλειο μια απέραντη καφετέρια, όπως τόσες και τόσες πόλεις της αρειμανίως χρεοκοπημένης Ελλάδας... Παντέρμη Κρήτη, παντέρμη Ελλάδα. Το παραπάνω άρθρο της Καθημερινής μου το έστειλε σήμερα το πρωί καλή φίλη, γέννημα θρέμμα του Ηρακλείου.  Είναι λίγος καιρός τώρα που αποκαλύφθηκε το καινούριο κτίριο που θα στεγάσει τη Βικελαία βιβλιοθήκη και οι περισσότεροι από εμάς που το αντικρίζουμε περνώντας, δε βλέπουμε την ώρα που θα μας δοθεί η ευκαιρία να το επισκεφθούμε.  Κάποιοι άλλοι, θέλω να ελπίζω οι λιγότεροι, το βλέπουν και τους ανοίγει η όρεξη. Κι αυτή η όρεξη δεν παλεύεται με τίποτα, μπορεί να καταπιεί τα πάντα. Θυμάμαι κάποτε είχαμε  μια δασκαλοκουβέντα, από εκείνες τις βαρετές που κάνουν, όσους μη εκπαιδευτικούς έχουν την ατυχία να είναι παρόντες, να χασμουριούνται  μέχρι θανάτου. Σχολιάζαμε την απογοήτευση των παιδιών όταν ανακάλυψαν, μετά την επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού, πως τα γύρω σουβλατζίδικα ήταν κλειστά.  Κάπως έτσι θα σκέφτηκαν και οι δημοτικοί άρχοντες ( οι οποίοι πιθανώς να βίωσαν παρόμοια ψυχικά τραύματα κατά τη μαθητική τους ζωή ) και αποφάσισαν πως διαβάζοντας... έρχεται η όρεξη. Μερίμνησαν λοιπόν αναλόγως για τους φιλομαθείς πολίτες που τους τίμησαν με την ψήφο τους. Μακάρι να διευρύνουν τις δημιουργικές τους ιδέες. Θα μπορούσαν, ας πούμε, να προσφέρουν δωρεάν  brunch σε όσους φιλαναγνώστες επισκέπτονται τη Βιβλιοθήκη.  Σκεφτείτε πόσο θα συμβάλει αυτό στην πνευματική ανάπτυξη των Ηρακλειωτών και των επισκεπτών του πάλαι ποτέ Μεγάλου Κάστρου. Αφήστε που έτσι η Βικελαία θα λύσει κι ένα σοβαρό πρόβλημα των αστέγων που κατοικούν στα παγκάκια πέριξ αυτής. Έτσι  δίνεται λύση  σε ένα  κοινωνικό πρόβλημα ενώ προάγεται  ο πολιτισμός και η φιλαναγνωσία στην πόλη μας. Αλίμονο αν η εξουσία δεν χαρακτηρίζεται από ευελιξία, δημιουργικότητα και φαντασία σε τέτοιους δύσκολους καιρούς... Μωρέ σαν να μου φαίνεται πως " τό χω!" Μήπως να βάλω υποψηφιότητα στις επόμενες εκλογές;